Sığorta haqqının qaytarılması

Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verildikdə qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq sığorta haqqının müvafiq hissəsinin sığortalıya qaytarılması.

Misal:          

Şəxs sığortaçı ilə 12 ay müddətinə əmlak sığortası müqaviləsi bağlayır və 480 manat məbləğində sığorta haqqı ödəyir. 6 ay sonra şəxs sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verilməsi təşəbbüsü ilə sığortaçıya müraciət edir. Bu zaman sığorta haqqının 6 aya düşən hissəsi (480/12x6=240 manat), həmçinin sığorta müqaviləsi ilə bağlı sığortaçının xərclərinin (bu xərclər 20 % olduqda, baxılan halda 96 manatın) həmin müddətə düşən hissəsi (96/12x6=48 manat— cəmi 288 (240+48) manat) çıxılmaqla  sığorta haqqının qalan məbləği (480-288=192 manat) şəxsə geri qaytarılır.

AzərbaycanRespublikasının Mülki Məcəlləsi, maddə 921:

921.1. Sığorta müqaviləsinə … sığortalının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verildikdə, sığorta qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, sığortaçı həmin müqavilə üzrə işlərin aparılması xərclərini çıxmaqla müqavilənin … qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqlarını ona qaytarır; əgər bu tələb sığortaçının sığorta müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməməsi ilə bağlıdırsa, sığortaçı sığorta haqlarını (qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarını) bütünlüklə sığortalıya qaytarır.

921.2. Sığorta müqaviləsinə … sığortaçının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verildikdə o, sığorta haqlarını … bütünlüklə sığortalıya qaytarır; əgər bu tələb sığortalının sığorta müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməməsi ilə bağlıdırsa, sığortaçı həmin müqavilə üzrə işlərin aparılması xərcləri çıxılmaqla, müqavilənin qurtarmamış müddəti üçün sığorta … qaytarır.

921.3. Sığorta müqaviləsinə … vaxtından əvvəl xitam verildiyi halda, əgər xitam verilmə anınadək sığortaçı tərəfindən sığortalıya ödənilmiş sığorta haqqına … bərabər və ya ondan çox miqdarda sığorta ödənişi verilmişdirsə, sığorta haqqı … sığortalıya qaytarılmır.

921.4. Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verildiyi halda, əgər xitam verilmə anınadək sığortaçı tərəfindən sığortalıya ödənilmiş sığorta haqqından … az miqdarda sığorta ödənişi verilmişdirsə, həmin sığorta haqqı məbləği ilə sığorta ödənişi məbləği arasındakı fərq miqdarında sığorta haqqının sığortalıya qaytarılması müvafiq olaraq bu Məcəllənin 921.1-ci və 921.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilir.

921.5. Sığorta müqaviləsi bu Məcəllənin 919.2-ci maddəsində müəyyən edilmiş məhkəmə qərarı əsasında xitam verilmiş hesab edildikdə, sığortaçı həmin müqavilə üzrə işlərin aparılması xərclərini çıxmaqla müqavilənin … qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqlarını, bu Məcəllənin 921.3-cü və 921.4-cü maddələrinin tələbləri nəzərə alınmaqla, sığortalının qanuni nümayəndəsinə qaytarır.

«Sığorta fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının 2007-ci il 25 dekabr tarixli Qanunu, maddə 72.6:

Sığorta və ya təkrarsığorta müqaviləsinin başqa sığortaçıya ötürülməsinə etiraz edən sığortalının və ya təkrarsığortalının müəyyənləşdirdiyi sığortaçı müvafiq müqaviləni qəbul etmədikdə, sığortalı və ya təkrarsığortalının tələbi ilə sığorta və ya təkrarsığorta müqaviləsinə xitam verilə bilər. Bu halda sığorta müqaviləsi üzrə sığorta haqları tam məbləğdə sığortalıya və ya təkrarsığortalıya qaytarılmalıdır.

Rusiya Federasiyasının Mülki Məcəlləsi, maddə 958:

Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verildikdə sığortalı sığorta haqqının müqavilənin qüvvədən düşəcəyi vaxta mütənasib hissəsi üzərində tələb hüququna malikdir.

Fransa Respublikasının Sığorta Məcəlləsi - 2003-cü il,

maddə L121-9: Sığortalanmış əmlakın sığorta müqaviləsi ilə təminat verilməyən riskin baş verməsi səbəbindən tam məhv olduğu halda sığorta müqaviləsi qüvvədən düşür və bu zaman sığortaçı müqavilənin qurtarmamış müddəti üçün əvvəlcədən ödənilmiş sığorta haqlarını sığortalıya qaytarmalıdır.

maddə L121-15: sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortalanmış əmlakın məhv olduğu və artıq hər hansı bir riskə məruz qalmaq ehtimalının yoxa çıxdığı halda sığorta müqaviləsi əhəmiyyətini itirir. Bu zaman sığortaçı broker və ya agentdən aldığı komisyon muzd məbləğləri istisna olmaqla çəkdiyi xərcləri çıxaraq ödənilmiş sığorta haqlarını sığortalıya qaytarmalıdır.

maddə L132-3: heç kəs on iki yaşından aşağı yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin, yetkinlik yaşına çatmış, lakin qəyyumluqda olan şəxsin, habelə ruhi xəstələr uşun xəstəxanada yerləşdirilmiş şəxsin həyatı ilə bağlı ölüm halından sığorta müqaviləsi bağlaya bilməz. Bu qadağanın pozulması ilə bağlanana hər bir müqavilə bağlandığı andan etibarsızdır… Ödənilmiş sığorta haqqı tam olaraq geri qaytarılmalıdır.

maddə L132-26: sığorta olunanın yaşının düzgün göstərilməməsi zamanı, əgər onun həqiqi yaşı sığortaçının müəyyən etdiyi dərəcələrə görə sığorta müqaviləsinə xitam vermə üçün əsasdırsa, sığorta müqaviləsi etibarsız sayılır. Digər hallarda, əgər ödənilmiş sığorta haqqı məbləği ödənilməli olan sığorta haqqı məbləğindən azdırsa, sığortalanmış kapital və ya annuitet ödənilmiş sığorta haqqı məbləğinə mütənasib olaraq və ya sığorta olunanın həqiqi yaşına uyğunlaşdırılaraq azaldılır. Əks halda, sığorta olunanın yaşı ilə bağlı buraxılan səhv nəticəsində artıq sığorta haqqı ödənilmişdirsə, sığortaçı sığorta haqqının artıq ödənilmiş hissəsini tam olaraq qaytarmalıdır.