Onlayn alış-verişdə yeni fırıldaq dalğası: “zerlaa.az” və “vivace.coo” səhifələri barədə şikayətlər artır – alıcılar necə aldadılır?

Son aylarda sosial şəbəkələrdə, xüsusilə də Instagram üzərindən fəaliyyət göstərən bəzi səhifələrin istehlakçıları aldatması ilə bağlı şikayətlər çoxalmaqdadır. Araşdırma zamanı diqqət çəkən iki aktiv səhifə – “zerlaa.az” və “vivace.coo” – barədə onlarla istifadəçinin eyni xarakterli şikayətlər səsləndirdiyi məlum olur. Alıcıların iddiasına görə, səhifələr ödənişi qəbul etdikdən sonra məhsulu göndərmir, yazışmalara cavab vermir və ya istifadəçiləri bloklayır.

Fırıldaq sxemi necə işləyir?

Şikayətçilərin izahına görə, hər iki səhifə eyni mexanizmlə fəaliyyət göstərir:

Reklamla diqqət cəlb etmək:
Səhifələr əsasən geyim və aksesuar satışı adı ilə çox cazibədar qiymətlər təqdim edir.

DM və ya WhatsApp üzərindən yazışma:
Alıcı sifariş üçün yazdıqda, əvvəlcə çox tez cavab verilir, şəffaf görünmək üçün “sifariş prosesi” izah olunur.

Öncədən ödəniş tələb edilməsi:
Məhsulun “yalnız ödənişdən sonra saxlanıldığı” bildirilir və bank kartına və ya onlayn ödəmə linkinə yönləndirilir.

Ödənişdən sonra susqunluq:
– Cavablar gecikir
– Səhifə mesajlara məhəl qoymur
– Çox hallarda alıcı bloklanır
– Məhsul heç vaxt göndərilmir

“Qeyri-rəsmi satış modeli”:
Səhifələrin heç birində vergi qeydiyyatı, rəsmi ünvan, qaytarma siyasəti və hüquqi məlumat yoxdur.

Bu əlamətlər onlayn fırıldaq sxemlərinin klassik nümunələridir.

Profil analizi: indikatorlar fırıldaqçılığı təsdiqləyir

Səhifələrin fəaliyyət strukturu təhlil edildikdə bir neçə təhlükəli cəhət ortaya çıxır:

1. Rəsmi rekvizitlərin olmaması

Nə şirkət adı, nə VÖEN, nə qaytarma şərtləri göstərilib. Bu isə hüquqi məsuliyyətdən yayınma məqsədi daşıyır.

2. Şübhəli paylaşımlar

Məhsul şəkillərinin bir çoxunun xarici səhifələrdən götürüldüyü ehtimal olunur. Eyni vizual materiallar digər ölkələrdəki mağazaların səhifələrində də görünür.

3. Şərh bölməsinin məhdudlaşdırılması

Hər iki səhifədə şərhlər ya tam söndürülüb, ya da yalnız seçilmiş şərhlər görünür. Bu, şikayətlərin gizlədilməsi üçün tipik addımdır.

4. Birdəfəlik yaradılan brend adları

Heç birində uzunmüddətli biznes izləri yoxdur. Adətən fırıldaq səhifələri müəyyən müddətdən sonra bağlanır və yenidən başqa adla açılır.

Zərərçəkənlərin hekayələri: “Ödənişi aldılar, sonra yoxa çıxdılar”

Bir neçə istifadəçi eyni hadisəni təsdiqləyir:

“Sifariş verdim, ödənişi göndərdim, bundan sonra cavablar kəsildi.”

“Deyirdilər məhsul hazırdır, amma pul keçəndən sonra blokladılar.”

“Hətta məni günlərlə ‘kargoda gecikmə var’ deyə aldatdılar.”

Bu cür təkrar olunan şikayətlər artıq sistemli fırıldaqçılığın mövcudluğunu göstərir.

Bu hallarda şikayət etmək üçün zəruri ola biləcək detallar nələrdir?

Təhlükəsizlik mütəxəssisləri belə hallarda aşağıdakı məlumatların ən vacib sübutlar olduğunu bildirir:

Ödəniş qəbzləri

Yazışmaların ekran görüntüləri

Səhifənin profili və paylaşımları

Mesajların cavabsız qalma tarixləri

Belə hallarla bağlı vətəndaşlar aşağıdakı qurumlara müraciət edə bilər:

Daxili İşlər Nazirliyinin Kibernetika Polis Bölməsi

112 və ya “102” qaynar xətti

instagram-ın “Report” bölməsi – “Scam or fraud” seçimi ilə

Banklar – ödəniş alıcısı şübhəli olduqda “chargeback” proseduru tətbiq edilə bilər

Fırıldaqçılıq sosial şəbəkədə baş versə də, Cinayət Məcəlləsinin 178-ci maddəsinə (dələduzluq) uyğun olaraq məsuliyyət yaradır.

Cəmiyyət üçün xəbərdarlıq: necə qorunmalı?

Bu tip səhifələrdən qorunmaq üçün mütəxəssislər aşağıdakıları tövsiyə edir:

Sadəcə Instagram səhifəsinə güvənərək öncədən ödəniş etməyin.

Rəsmi VÖEN, ünvan və əlaqə təqdim edilmirsə, alış-verişdən çəkinin.

Çox ucuz və real olmayan təkliflərdən uzaq durun.

Şərhləri söndürülmüş səhifələr risklidir.

Mümkünsə, yalnız “qapıda ödəniş” seçimi olan platformalardan istifadə edin.

Sosial şəbəkələrdə ticarət böyüyür, fırıldaqçılıq riski də artır

“zerlaa.az” və “vivace.coo” barədə aparılan araşdırma göstərir ki, sosial media üzərindən aparılan satışlar tənzimlənmədiyi müddətdə vətəndaşların aldadılması halları sistemli şəkildə davam edəcək. Bu tip səhifələr həm alıcıları zərərə salır, həm də rəsmən fəaliyyət göstərən bizneslərə kölgə salır.