Sığorta ödənişinin verilməsindən imtina

Sığortaçının qanunvericilikdə və qanunvericiliyə zidd olmaması şərtilə sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş əsaslarla sığorta ödənişini verməkdən imtina etməsi.

Misal:

Avtomobil sığortası müqaviləsinə əsasən sığorta ödənişinin verilməsi şərtlərindən biri kimi sığortalanmış avtomobilin yalnız sahibi və adına etibarnamə  verilmiş digər şəxs tərəfindən idarə edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Baş vermiş yol-nəqliyyat hadisəsinin araşdırılması nəticəsində avtomobili etibarnaməsi olmayan şəxsin idarə etməsi məlum olmuşdur. Bu faktın təsdiqlənməsi avtomobilə dəymiş zərərə görə sığorta ödənişinin verilməsindən imtina üçün səbəbdir. Şəxs avtomobili ilə qəsdən başqa bir əmlaka zərər vurarkən onun sığortalanmış avtomobilinə zərər dəyməsinə görə də sığortaçı sığorta ödənişi verməkdən imtina edəcək, çünki bu əsasla (zərər vurmaqda qəsd niyyətinin olması) sığorta ödənişindən imtina edilməsi artıq qanunda müəyyən olunur.

Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, maddə 935.1:

935.1. Sığortaçı sığorta ödənişinin verilməsindən aşağıdakı hallarda imtina edir:

935.1.1. bu Məcəllənin 923.1-ci maddəsinin tələblərinə əməl edilməməsi (sığorta hadisəsinin baş verməsi barədə sığortalı və ya sığorta olunan şəxs, yaxud faydalanan şəxs hadisədən xəbər tutduqdan dərhal sonra və ya mümkün olan ən qısa müddət ərzində sığortaçıya və ya onun nümayəndəsinə, eyni zamanda qanunvericiliyə uyğun olaraq həmin hadisə barədə məlumatlandırılmalı olan səlahiyyətli dövlət orqanlarına hər hansı vasitə ilə xəbər verməməsi)nəticəsində sığortaçının hadisənin səbəblərini və (və ya) dəyən zərərin həcmini müəyyənləşdirmək imkanından tam və ya qismən məhrum olması ilə əlaqədar olaraq onun mənafeləri əhəmiyyətli dərəcədə pozulduqda, habelə zərər dəymiş əmlakın ona təqdim edilməsi ilə bağlı bu Məcəllənin 925.5-ci maddəsinə riayət edilmədikdə (əmlak sığortası müqaviləsi üzrə sığortalı, sığorta olunan və ya üçüncü şəxs həmin maddədə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, zərər dəymiş əmlakı sığorta hadisəsindən dərhal sonrakı vəziyyətdə sığortaçıya və ya onun səlahiyyətli nümayəndəsinə təqdim etmədikdə);

935.1.2. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş məsuliyyəti istisna edən hallardan başqa, sığortalının, müvafiq hallarda zərərçəkənin sığorta hadisəsinin baş verməsinə yönələn qəsdən etdiyi hərəkəti və ya hərəkətsizliyi, habelə sığorta hadisəsi ilə birbaşa səbəb əlaqəsində olan qəsdən cinayət törətməsi;

935.1.3. müqavilə və ya qanunla hərbi risklərin sığortalanması nəzərdə tutulmadıqda, hadisənin baş verməsinin hərbi əməliyyatlar və ya hərbi xarakterli tədbirlər hesab edilən halların nəticəsi olması;

935.1.4. sığortalının sığortalanmış əmlaka dəyən zərərin qarşısını almaq və ya həcmini azaltmaq üçün lazımi və mümkün tədbirləri görmək iqtidarında olduğu halda, həmin tədbirləri qəsdən görməməsi; bu zaman sığorta ödənişindən o həcmdə imtina edilə bilər ki, sığortalı mümkün tədbirləri görmüş olsaydı, zərərin miqdarı həmin həcmdə azalmış olardı;

935.1.5. sığortaçının sığorta hadisəsinin baş verməsi səbəblərini araşdırmasına sığortalı tərəfindən maneçilik törədilməsi, o cümlədən bu Məcəllənin 925.5.1-ci maddəsində müəyyən edilmiş məqsədlər (zərərin qarşısının alınması və ya həcminin azaldılması, sığorta hadisəsinin nəticələrinin aradan qaldırılması, yaxud digər fəsadlara səbəb olmaması, habelə zərər dəymiş əmlakın sonrakı itkiləri üçün təhlükə ehtimalına səbəb ola bilən nəzarətsiz halda qalmaması, başqa şəxslərin hərəkətinə və ya fəaliyyətinə mane olmaması üçün zəruri tədbirlərin görülməsi, o cümlədən bu məqsədlərlə əmlakın hadisə yerindən kənarlaşdırılması)üçün zəruri tədbirlərin görülməsi halları istisna olmaqla, digər hallarda əmlakın hadisə yerindən kənarlaşdırılmasının sığortaçını hadisənin səbəblərini və ya zərərin həcmini müəyyənləşdirmək imkanından tam və ya qismən məhrum etməsi;

935.1.6. bu Məcəllənin 935.2-ci maddəsi (sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortalı özünə məlum olan və sığortaçının müqavilədən imtina etmək, yaxud onu məzmunu dəyişdirilmiş şəkildə bağlamaq qərarına təsir göstərə bilən bütün hallar barədə sığortaçıya bildirməli olduğu məlumatların yanlışlığı sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortaçıya məlum olduqda və ya sığortalı yanlış məlumatların verilməsində təqsirli olmadıqda, sığortaçı sığorta ödənişinin verilməsindən imtina üçün yanlış məlumatın verilməsi faktına əsaslana bilməz) nəzərə alınmaqla, sığorta predmeti, həmçinin sığorta olunan şəxs və (və ya) sığorta hadisəsi barəsində sığortalının sığortaçıya qəsdən yanlış məlumat verməsi nəticəsində sığortaçının sığorta riskini qiymətləndirmək, həmçinin sığorta hadisəsinin səbəblərini və (və ya) dəyən zərərin həcmini müəyyənləşdirmək imkanından tam və ya qismən məhrum olması;

935.1.7. əmlakın sığortası üzrə sığortalı, sığorta olunan və ya faydalanan şəxsin zərərin əvəzini tam olaraq zərər dəyməsində təqsirli olan şəxsdən alması; zərərvuran zərərin əvəzini qismən ödəmiş olduqda sığorta ödənişindən ödənilmiş məbləğ həcmində imtina edilir.

935.1.8. baş vermiş hadisənin qanunvericiliyə və ya sığorta müqaviləsinə görə sığorta hadisəsi hesab edilməməsi;

935.1.9. sığorta hadisəsinin sığorta haqqı və ya onun hər hansı bir hissəsinin qanunvericilikdə və ya müqavilədə nəzərdə tutulmuş ödənilməsi müddəti başa çatdıqdan 15 gün sonra, bu Məcəllənin 903.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda (sığorta haqqı və ya onun hissəsi vaxtında ödənilmədikdə sığortaçı onun ödənilməsi üçün sığorta haqqının və ya onun razılaşdırılmış ilk hissəsinin sığorta müqaviləsi bağlandığı gündən 1 aydan gec olmayaraq ödənilməsi şərtilə yazılı surətdə 15 günədək müddət müəyyən edə bilər)isə sığortaçının müəyyən etdiyi müddətin başa çatmasından 3 gün sonra baş verməsi halında sığorta haqqı və ya onun müvafiq hissəsi ödənilməmiş olduqda;

935.1.10. icbari sığorta qanunvericiliyində və ya sığorta qaydalarında nəzərdə tutulmuş digər hallarda.

Almaniya Federativ Respublikasının Sığorta müqaviləsi Aktı - 2008-ci il,

maddə 2, bənd 2), ikinci cümlə: Sığortalının müqavilə şərtlərini qəbul edərkən sığorta hadisəsinin artıq baş vermiş olduğunu bildiyi halda, sığortaçı sığorta ödənişini vermək öhdəliyi daşımır.

maddə 21 bənd 2):19 (2)-ci maddədə nəzərdə tutulmuş əsasla müqavilədən imtina edildikdə (sığortalının risk amilləri barədə məlumatları açıqlamamasına görə sığortaçının müqavilədən imtina etməsi) məlumatların açıqlanması vəzifəsinin pozulması sığorta hadisəsinin baş verməsi və ya buna şərait yaradılması ilə və ya sığortaçının məsuliyyətinin artması ilə bağlıdırsa, sığortaçı sığorta ödənişini vermək öhdəliyi daşımır.

maddə 26, bənd (2): sığortalanmış riskin … artması (_eng.– aggravation of insured risk)halında, sığortaçının riskin artması barədə məlumatlandırılmalı olduğu tarixdən bir ay keçdikdən sonra sığorta hadisəsi baş verərsə və sığortaçı sığortalanmış riskin artmasından xəbərsiz olarsa, sığorta ödənişini vermək öhdəliyi daşımır.

maddə 37, bənd (2): Sığorta hadisəsinin baş verdiyi anda sığorta haqqı və ya onun ilk hissəsi ödənilməmişdirsə və sığortalı buna görə məsuliyyət daşıyırsa, sığortaçı sığorta ödənişini vermək öhdəliyindən azad edilir. Sığortaçı o halda öhdəlikdən azad edilir ki, o sığortaçını sığorta haqqının ödənilməməsinin hüquqi nəticələri barədə ayrıca aparılmış yazışma ilə və ya sığorta polisində aydın şəkildə qeyd etməklə yazılı surətdə xəbərdar etmiş olsun.

maddə 137: Sığorta hadisəsi sığortalının qəsdən törədilmiş hərəkəti kobud ehtiyatsızlığı və ya nəticəsində baş verdikdə sığortaçı sığorta müqaviləsi üzrə öhdəliklərini yerinə yetirməkdən azad edilir.

maddə 138: Gəmi sığortası zamanı, gəminin üzmək üçün lazımi vəziyyətdə olmaması və ya qənaətbəxş səviyyədə təchiz edilməməsi, yaxud lazımi səviyyədə idarə olunmaması ilə əlaqədar baş verən zərərlərin əvəzinin ödənilməsinə görə sığortaçı öhdəlik daşımır.

maddə 161: həyatın tam sığortası halında, sığorta müqaviləsinin bağlanmasından üç il ərzində sığorta olunanın qəsdən intihar etməsinə görə sığortaçı sığorta ödənişini vermək öhdəliyi daşımır. Bu, intiharın sığorta olunanın onun niyyətini sərbəst müəyyən etmək qabiliyyətinə mane olan əqli çatışmazlıq halında baş verməsi zamanı tətbiq edilmir.

maddə 201. Sığortalı və ya sığorta olunan öz xəstəliyinə və ya özünün düşdüyü qəzaya qəsdən səbəb olarsa, sığortaçı sığorta ödənişini vermək öhdəliyi daşımır.

Avstraliya Federasiyasının 1984-cü il “Sığorta müqavilələri” Aktı,

maddə 54 (1): Bu maddəyə uyğun olaraq, sığorta müqaviləsinin sığortaçıya onun qüvvəyə minməsindən sonra sığortalının və ya digər şəxsin etdiyi hərəkətlər görə sığorta ödənişini verməkdən tam və ya qismən imtina etmək imkanı verdiyi halda, bu maddənin 2-ci bəndində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, sığortaçı sığorta ödənişini verməkdən imtina edə bilməz, lakin sığorta tələbinə münasibətdə sığortaçının öhdəliyi həmin hərəkətlərin onun maraqlarına vurduğu ziyan həcmində azalmış hesab edilir.

maddə 54 (2): Bu maddənin sonrakı müddəaları nəzərə alınmaqla, hərəkətin sığorta müqaviləsi ilə təminat verilən zərərin baş verməsinə və ya davam etməsinə səbəb olması halında sığortaçı sığorta ödənişini verməkdən imtina edə bilər.

maddə 54 (3): Əgər sığortalı sübut etsə ki, sığorta tələbinin aid olduğu zərərin heç bir hissəsi həmin hərəkət nəticəsində baş verməmişdir, sığortaçı məhz bu hərəkəti əsas gətirərək, sığorta ödənişindən imtina edə bilməz.

maddə 54 (4): Əgər sığortalı sübut etsə ki, sığorta tələbinin aid olduğu zərərin bir hissəsi həmin hərəkət nəticəsində baş verməmişdir, sığortaçı zərərin həmin hərəkət nəticəsində baş verən hissəsi istisna olmaqla, məhz bu hərəkəti əsas gətirərək, sığorta ödənişindən imtina edə bilməz.

maddə 54 (5): Hərəkəti etmək şəxsin təhlükəsizliyini müdafiə etmək və ya əmlakı qorumaq üçün vacib olduqda, sığortalı və ya digər şəxsin onu etməməsinin ağlabatan olmadığı hallarda, sığortaçı məhz bu hərəkəti əsas gətirərək, sığorta ödənişindən imtina edə bilməz.

Bolqarıstan Respublikasının Sığorta Məcəlləsi - 2005-ci il, maddə 107 (1):

Bütün sübutların təqdim edildiyi tarixdən on beş (15) gün müddətində sığortaçı sığorta ödənişini həyata keçirməli və ya qanunvericiliklə əsaslandırılmış şəkildə ödənişdən imtina etməlidir.