Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam vermə

Sığorta müqaviləsinin həmin müqavilədə konkret olaraq göstərilmiş başa çatma tarixindən əvvəlki hər hansı tarixdə tərəflərin hər hansı birinin təşəbbüsü ilə və ya qanunvericilikdə müəyyən edilmiş digər əsaslarla qüvvədən salınması.

Misal:

Şəxs evini 1 il müddətinə sığorta etdirir və buna görə 200 manat sığorta haqqı ödəyir. 8 ay sonra həmin evin yerində yeni ev tikmək qərarına gəlir. O, bu barədə sığortaçını da xəbərdar edir və evi sökdürür. Bu halda sığorta predmeti (ev) artıq mövcud olmadığı üçün sığorta müqaviləsinə qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş əsaslardan biri (sığorta predmetinin artıq mövcud olmaması və tərəflərin qarşılıqlı razılığı) ilə vaxtından əvvəl xitam verilir. Bu zaman sığorta haqqının müqavilənin başa çatmasına qalan 4 aya mütənasib hissəsindən (200/12x4 = 66 manat 67 qəpikdən) sığortaçının işlərinin aparılması xərcləri (məsələn 25 manat) çıxılmaqla (66-25=41 manat) şəxsə qaytarılır.

Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi,

maddə 919.1:

919.1. Sığorta müqaviləsinə aşağıdakı hallarda vaxtından əvvəl xitam verilir:

919.1.1. sığorta predmeti artıq mövcud olmadıqda;

919.1.2. aşağıdakı hallar istisna olmaqla, sığortalı fiziki şəxs öldükdə və ya sığortalı hüquqi şəxs ləğv olunduqda:

919.1.2.1. əmlak sığortası müqaviləsini bağlamış sığortalı sığorta müqaviləsi bağlayarkən sığortalanmış əmlakı qəbul edəcək hər hansı şəxsi təyin etmiş olduğu, habelə sığorta hadisəsi baş verənədək sığortaçının razılığı ilə onu dəyişdirmiş olduğu hallarda sığortalı fiziki şəxs vəfat edərsə, onun həmin müqavilə üzrə hüquq və vəzifələri mülki qanunvericiliklə müəyyən olunmuş vərəsəlik qaydasında sığortalanmış əmlakı qəbul edən şəxsə keçir;

919.1.2.2. qanunvericilikdə və ya müqavilədə başqa şərtlər müəyyən edilməmişdirsə, sığortalının hüquq və vəzifələri sığorta predmeti olan miras əmlakın yeni mülkiyyətçisinə, sahibinə və ya istifadəçisinə həm onun özünün, həm də sığortaçının müqavilədə rəsmiləşdirilən razılığı ilə keçir;

919.1.2.3. başqa şəxsin xeyrinə həyat sığortası müqaviləsi bağlamış sığortalı vəfat etdikdə, onun hüquq və vəzifələri xeyrinə sığorta müqaviləsi bağlanmış şəxsə təqdim edildikdən sonra ona özünün yazılı razılığı ilə keçir;

919.1.2.4. sığortalı olan hüquqi şəxs sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu dövrdə yenidən təşkil edildikdə, onun həmin müqavilə üzrə hüquq və vəzifələri qanunvericiliyə uyğun olaraq müvafiq hüquq varisinə keçir.

919.1.3. Sığorta müqaviləsi üzrə sığortalı olmayan sığorta olunan vəfat etdikdə, sığortalının onun başqası ilə əvəz olunması təklifinə sığortaçı etiraz etdikdə;

919.1.4. icbari sığorta qanunvericiliyində, yaxud sığorta müqaviləsində digər hal nəzərdə tutulmamışdırsa, sığortalanmış əmlak özgəninkiləşdirilərkən, sığortaçı sığortalının hüquq və vəzifələrinin əmlakın yeni mülkiyyətçisinə, sahibinə və ya istifadəçisinə keçməsinə etiraz etdikdə; əmlak özgəninkiləşdirilərkən sığortaçı sığortalının hüquq və vəzifələrinin əmlakın yeni mülkiyyətçisinə, sahibinə və ya istifadəçisinə keçməsinə etiraz etmədikdə, əlavə sığorta haqqı ödənilmədən sığorta müqaviləsi üzrə sığortalı dəyişdirilə bilər;

919.1.5. sığorta hadisəsinin baş verməsi ehtimalı olmadıqda və sığorta riskinin mövcudluğu, səbəbi sığorta hadisəsi olmayan hallara görə başa çatdıqda;

919.1.6. sığortaçı sığortalı qarşısında öz öhdəliklərini yerinə yetirdikdə;

919.1.7. sığortalı sığorta haqqını qanunvericilikdə və sığorta müqaviləsində müəyyən edilən qaydada ödəmədikdə;

919.1.8. sığorta marağı artıq mövcud olmadıqda.

Fransa Respublikasının Sığorta Məcəlləsi – 2003-cü il,

maddə L121-9: Sığortalanmış əmlakın sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmayan hər hansı riskin baş verməsi səbəbindən tam məhv olması halında sığorta müqaviləsi ipso fakto qüvvədən düşmüş hesab edilir və müqavilənin riskin artıq mövcud olmayacağı qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqları sığortalıya qaytarılır.

maddə L113-16: Aşağıdakılardan birinin baş verməsi halında, baş vermə anından yalnız üç ay sonra tərəflərdən hər hansı birisığorta polisində əvvəlki vəziyyətlə birbaşa əlaqəsi olan təminat verilmiş risklərin yeni vəziyyətdə təminat verilməməsi ilə əlaqədar olaraq, həmin müqaviləyə xitam verə bilər:

• Daimi yaşayış yerinin dəyişməsi;
• Evlilik statusunun dəyişməsi;
• Nikah əmlak rejiminin dəyişməsi;
• İş yerinin dəyişməsi;
• İş yerindən istefa və ya peşə fəaliyyətinin daimi itirilməsi.

Rusiya Federasiyasının Mülki Məcəlləsi, II Hissə - 1996-cı il,

maddə 958:

1. Sığorta müqaviləsinin qüvvəyə minməsindən sonra sığorta hadisəsinin baş verməsi istisna olmaqla, digər əsaslarla sığorta hadisəsinin baş verməsinin mümkünlüyü, habelə sığorta riskinin mövcudluğu aradan qalxdıqda müqaviləyə onun bağlandığı müddətə qədər xitam verilir. Belə əsaslarla xüsusilə aşağıdakılar daxildir:

sığorta hadisəsinin baş verməsi istisna olmaqla, digər səbəblərdən sığortalanmış obyektin məhv olması;

sahibkarlıq risklərini və ya sahibkarlıq fəaliyyəti ilə əlaqədar mülki məsuliyyətini sığorta etdirmiş şəxsin sahibkarlıq fəaliyyətinin müəyyən edilmiş qaydada dayandırılması.

2. Sığortalı (faydalanan şəxs) sığorta müqaviləsindən istənilən vaxt imtina edə bilər, bir şərtlə ki, belə imtinaya qədər sığorta hadisəsinin baş verməsinin mümkünlüyü bu maddənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulmuş əsaslarla aradan qalxmamış olsun.

maddə 959, bənd 2:

Sığorta riskinin artması zamanı sığortalı (faydalanan şəxs) sığorta müqaviləsinin şərtlərinin dəyişdirilməsinə və ya əlavə sığorta haqqını ödəməyə etiraz etdikdə, sığortaçı müqaviləyə xitam verilməsini tələb etmək hüququna malikdir.

Bolqarıstan Respublikasının Sığorta Məcəlləsi - 2005-ci il, maddə 195, (3):

Sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində sığorta marağının itdiyi halda müqaviləyə xitam verilir.