İnvestisiya bankları "rekord seçkilər ili" olan 2024-dən nə gözləyir? - PROQNOZLAR

2023-cü ildə biz son 40 ildə ən yüksək inflyasiyanın və monetar sərtləşmənin şahidi olduq. 2023-cü illə müqayisədə bir qədər yüngülləşəcək 2024-cü ilin maliyyə şərtlərinin sıx qalacağı, qlobal inkişafın yavaşlayacağı ili olacaq.

ENA.az xəbər verir ki, The Center for American Progress-in məlumatına görə, 50 ölkədə 2 milyarddan çox seçici 2024-cü ildə seçkilərə gedəcək. Bu ölkələrin ümumi əhalisi təxminən 4,2 milyarddır. Dünya əhalisinin yarıdan çoxunu təşkil edən bu ölkələr qlobal iqtisadiyyatın 50 faizindən çoxunu istehsal edir.

Qlobal miqyasda siyasi sistemlərdən narazılıq artır. İqtisadi və siyasi problemləri həll etməkdə çətinlik çəkən dövlət qurumlarına inam azalıb.

İkinci Dünya Müharibəsindən sonra beynəlxalq qurumlar etibarını itirir. Onların gələcək mövcudluğu şübhə altına düşüb. Qərbdə immiqrantlara artıq humanitar problem kimi yox, ekzistensial təhlükə kimi baxılır. Ən sağ və sol tərəf mərkəzdən daha çox diqqət çəkməyə başladı. Siyasi qütbləşmə artır. Populizm güclənir. İnsanların tolerantlığı azalıb. Bu, demokratiyalar üçün ən böyük təhlükədir. Sülhü qorumaq getdikcə çətinləşir. Sabit və uzunmüddətli hökumətlərin qurulmasının çətinləşəcəyi bir dövrə qədəm qoyuruq.

Kiber və rəqəmsal təhdidlərə göz yummaq olmaz. Sosial media platformaları əsas məlumat mənbəyinə çevrilib. Seçicilər dezinformasiya yolu ilə manipulyasiyaya həmişəkindən daha çox həssasdırlar. Süni intellekt məzmunu çox təsirli ola bilər. Etibarlı məlumat demokratiya və bazar iqtisadiyyatı üçün vacibdir. Dəqiq və dolğun məlumat şüurlu seçicilər və şüurlu istehlakçılar üçün zəruridir. 'Deepfake' səslər və şəkillər etibarlı, tam və dəqiq məlumat üçün düşməndir. Demokratiyalar öz gücünü seçkilərin legitimliyindən alırlar. Bərabərlik olmasa, sülh, sabitlik, inam mühiti olmaz.

BRİKS (Çin) və Qərb (ABŞ) rəqabəti, Rusiya-Ukrayna müharibəsi, İsrailin Qəzzadakı əməliyyatları, qlobal istiləşmə, Çində artıma keçid, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə artan “düşmənçilik” meylləri, qanunsuzluq, qloballaşma və təchizat zəncirinin yenidən dizaynı, inkişaf etməkdə olan ölkələr baxımından coğrafi qaliblər və itirənlər, artan geosiyasi parçalanma, qlobal makroiqtisadi rejimin dəyişməsi, qeyri-müəyyənlik, tez-tez onu müşayiət edən yüksək dəyişkənlik, “artan risk dərəcələri” və s.

Dünya İqtisadi Forumunun son hesabatına görə, 2024-cü ili bir sözlə ümumiləşdirməli olsaq, bu söz “qeyri-sabitlik” olardı. Yenə hesabata görə, bu dəyişkənliyin ən böyük mənbələrindən biri geosiyasət olacaq.

Hansı seçim kritikdir və niyə?

2024-cü ildə dünya siyasi səhnəsində gündəmə gələcək seçkilərin niyə kritik olduğunu mümkün qədər qısa şəkildə ümumiləşdirə bilərik:

Tayvan seçkiləri (13 yanvar): Cənubi Çin dənizi, boğazlar, ABŞ-Çin gərginliyi, çip tədarükü...

Rusiya seçkiləri (15-17 mart): Ukrayna müharibəsi, ərzaq, enerji, silahlanma və nüvə təhlükəsi...

Avropa Parlamenti seçkiləri (6-9 iyun): AB büdcəsi, yaşıl transformasiya, qərar qəbul etmə proseslərində çətinliklər, xarici siyasətdə fikir ayrılığı, AB-nin genişlənməsi, immiqrasiya siyasəti, siyasi qütbləşmə, Ukrayna və Qəzzaya yardım... Avropa ictimai rəyi necə olacaq inkişaf? Yeni, əhatəli və uzaqgörən liderlik yaranacaqmı?

Britaniya seçkiləri (ən gec dekabrın 17-si): Atlantik paktı, AB ilə əlaqələr, Ukraynaya dəstək...

Hindistan seçkiləri (aprel-may): Çini əvəz edəcək yeni istehsal və tələb mənbəyi yaranırmı? Ərzaq ixracı, ərzaq qiymətləri...

ABŞ seçkiləri (5 noyabr): Bayden və Trampdan başqa namizəd ola bilərmi? Bayden getsə və Tramp gəlsə nə olacaq? Qloballaşma, təchizat zənciri, beynəlxalq qurumlar, Çin, BRİKS, Rusiya ilə əlaqələr, Ukrayna müharibəsi, OPEK, NATO, AB, Böyük Britaniya, Yaxın Şərq, İsrail ilə əlaqələr...

Bunlardan başqa, Belçika, Banqladeş, Pakistan, İndoneziya, Cənubi Afrika, Meksika və bir çox başqa ölkələrdə kritik nəticələrə səbəb ola biləcək seçkilər var.

Birjalar üçün seçkilər qeyri-müəyyənlik deməkdir, bu hallarda dəyişkənlik artır. Növbəti ildə birjalar ümumiyyətlə yüksəlir.

İnvestisiya bankları 2024-cü ili necə görür?

Bütün bu seçkilərin yuxarıda qeyd olunan kritik hadisələrə yol açacağı gözlənilsə də, bazar iştirakçılarının ssenariləri hansılardır?

Goldman Sachs Macro

Qlobal iqtisadiyyat 2023-cü ildə optimist gözləntilərimizdən daha yüksək performans göstərdi. Qlobal iqtisadi artım bir il əvvəlki konsensus proqnozumuzdan 1 faiz bəndi yuxarı artacaq. Böyük mərkəzi banklar, ehtimal ki, faiz artımını artıq tamamlayıblar. 2024-cü ildə inflyasiyanın daha da azalacağını gözləyirik. Tənəzzül riski məhduddur. Əgər artım yavaşlarsa, mərkəzi banklar yüksək marjaya və sığorta tariflərini azaltmağa hazırdırlar. Faiz dərəcəsinin endirilməsi, yəqin ki, 2024-cü ilin ikinci yarısından əvvəl baş verməyəcək. Yaponiya Bankı (BoJ) yazda gəlir əyrisinə nəzarətdən imtina edir. Çinin yavaşlama tendensiyası davam edə və ABŞ dolları möhkəm qala bilər.

Goldman Sachs Asset Management

Texnoloji yeniliklər və süni intellekt yenə vacib olacaq. 2020-ci ildə 18 trilyon dollarlıq mənfi gəlirli istiqrazlar var idi. İndi demək olar ki, sıfırdır. Yaxşı şirkətlərin istiqraz gəliri 4-6 faiz arasındadır və 1999-2019-cu illər arasındakı orta göstəricidən iki dəfə yüksəkdir. Sərmayə qoya bilən və ondan yuxarı reytinqlərə malik özəl sektor şirkətlərinin Fitch və S&P-dən orta istiqraz gəlirliyi təxminən 8 faizdir. Onilliklər ərzində səhmlərdən (TINA) başqa alternativin olmadığı anlayışı ağlabatan alternativlərin olduğu yanaşması ilə əvəz olunur (TARA ). İnvestisiya reytinqi olan dövlət istiqrazları və investisiya dərəcəli reytinqli özəl sektor istiqrazları həm ABŞ, həm də Avropada səhmlərə alternativə çevrilib.

BlackRock

Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, qloballaşmanın yenidən dizaynı, artan geosiyasi parçalanma və təchizat zəncirinin yenidən dizaynı diqqətlə izləniləcək. Süni intellekt konsepsiyadan kommersiyalaşmaya keçəcək. Korporativ süni intellekt tətbiqləri sürətlənəcək. Sürətli hesablamalar və yeni texnologiyalar səhnəyə çıxacaq. Tibbi yeniliklərə xüsusi diqqət yetirin. Süni intellektlə dəstəklənən səhiyyə xidmətləri 2022-ci ildə 9 milyard dollar dəyərində idi. 2031-ci ildə bu bazar 188 milyard dollara yüksələcək.

UBS

2024-cü ilə baxdığımızda 3 sual işarəsi görürük:

Yavaşıyan böyümə mühitində investorlar portfellərini necə tənzimləməlidirlər?

2023-cü ildə çox yaxşı performans göstərən texnologiya sektoru üçün perspektiv nədir? İnvestor pulu necə yerləşdirməlidir?

İstiqraz bazarındakı hərəkətlər səhmlər üçün nə deməkdir?

Yaxşı yerləşmiş və güclü balans hesabatlarına və pul vəsaitlərinin hərəkətinə malik olan dövri şirkətlərə diqqət yetirilməlidir. İT şirkətləri, smartfonlar, kompüter planşetləri və süni intellekt şirkətləri maraqlı görünür. Düşən istiqraz gəlirləri səhmləri dəstəkləyə bilər.

JPMorgan

ABŞ-da yumşaq eniş olacaq. Biz inflyasiyanın əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını müşahidə etdik. Amma hələ də risklər var. Görünür, FED-in uçot dərəcəsinin artırılması başa çatıb. Nağd pulla dayanmayın. Biz ABŞ bələdiyyə istiqrazlarını sevirik. Kommersiya daşınmaz əmlakında imkanlar ola bilər.

BNP Paribas

2023-cü illə müqayisədə aşağı artım gözləyirik. ABŞ-da biznes investisiyaları azalacaq. Çin daşınmaz əmlak böhranı ilə məşğul olacaq. Avropa tənəzzülə daha həssasdır və staqflyasiya riski ilə üzləşir. Sərt maliyyə şərtləri iqtisadi artımı və korporativ mənfəəti boğacaq. Hökumətlər borcların azaldılmasına diqqət yetirəcəklər. Maliyyə dəstəyi geri çevriləcək. Əsas risk artımın bazar gözləntilərindən aşağı düşməsidir.

Barclays

Geosiyasi fon getdikcə narahatlıq doğurur. İqtisadiyyatlarda tərs küləklər əsməyə davam edəcək. İnvestorlar onu tez-tez müşayiət edən qeyri-müəyyənlik və dəyişkənliyi nəzərə almalıdırlar. 2024-cü ili proqnozlaşdırmaq 2023-cü ildən daha çətindir. Biz tənəzzül arqumentinin yanlış olduğuna inanmağa davam edirik. Biz daralma və inflyasiya təzyiqlərinin getdikcə azaldığı aşağı artım ili gözləyirik.

Nordea

Qərb dünyasında son 15 ildə ən yüksək faiz dərəcəsinə baxmayaraq, sərt eniş olmayıb. Qeyri-müəyyənliklər davam edir. Əksər ölkələrin sənaye sahələri əziyyət çəkir. Geosiyasi gərginlik səngiməyib. Avropa tənəzzülün astanasındadır. Yumşaq eniş hələ də mümkündür, lakin ABŞ-dan daha azdır.