Maliyyənizi bir robota etibar edərdinizmi?

Süni intellekt inkişaf etməzdən əvvəl də insan vəzifələri getdikcə daha çox avtomatlaşdırılırdı. Saatı 50 il geriyə çevirin və istər bankda, istər stansiyada, istərsə də fabrikdə olsanız, indi maşınlar tərəfindən görülən işləri yerinə yetirən daha çox işçi görərdiniz.

ENA.az xəbər verir ki, 2008-ci il, robot-məsləhətçi kimi də tanınan avtomatlaşdırılmış maliyyə məsləhət xidmətlərinin doğum ili kimi geniş qeyd olunur. Ondan əvvəl, peşəkar proqram təminatı mövcud idi, lakin 2000-ci illərin sonlarında Betterment kimi tanınan dünyada ilk ictimaiyyətə açıq olan robot məsləhətçi saytının əsası qoyuldu.

Robot məsləhətçi sənayesi o vaxtdan bəri "partlayıcı böyümə" dövründən keçdi və robot məsləhətçilər tərəfindən idarə olunan müştəri aktivlərinin 2023-cü ilin sonuna qədər 3 trilyon dollara və ya 2,78 trilyon avroya çatacağı gözlənilir.

2027-ci ilə qədər bu rəqəmin dünya üzrə 5 trilyon dollara çatacağı proqnozlaşdırılır.

Robo-məsləhətçilər tam olaraq nə edirlər?
Hazırda seçmək üçün bir sıra robo-məsləhətçilər olduğundan, onların necə işləməsi ilə bağlı hər kəsə uyğun bir izahat yoxdur, lakin biz onların ən məşhur funksiyasına diqqət etməklə başlaya bilərik: investisiya portfelinin idarə edilməsi.

Müəyyən bir robot-məhsul üçün qeydiyyatdan keçdiyiniz zaman sizdən özünüz haqqında məlumat daxil etməyiniz istəniləcək ki, bu da ümumiyyətlə riskdən yayınmağınız, hədəfləriniz və portfelinizə vermək istədiyiniz vaxt kimi sahələrə diqqət yetirəcək.

Bu cavablara əsaslanaraq, proqram daha sonra fərdiləşdirmə və avtomatlaşdırma səviyyələrində müxtəlif məhsullara malik olsa da, uyğunlaşdırılmış investisiya planı yarada biləcək.

Robo-məsləhətçilər çox vaxt investisiya dünyasında yeni olan məşğul insanlar üçün yaxşı seçimdir, çünki alqoritmlər sizin üçün çox ağır yükü qaldıra bilər.

Onların qiyməti nə qədərdir?

Bəzi şirkətlər öz robot-məsləhətçilərindən istifadə üçün müəyyən məbləğ tələb etməsələr də, əksər firmalar idarəetmə haqqı tələb edəcək, yəni aktivlərinizin bir faizi müntəzəm olaraq hesabınızdan çıxılacaq.

Birjada ticarət edilən fond (ETF) şirkətlərinə nə qədər ödəyəcəyinizi düşünmək üçün başqa bir əlavə xərc təbəqəsi də var.

Sadə dillə desək, ETF səhmlər, istiqrazlar və mallar kimi müxtəlif investisiyaların səbətidir və bu paket provayderə məxsusdur.

İnvestorlar (məsələn, robo-məsləhətçilərdən istifadə edənlər) həmin səbətin bir hissəsini ala və ondan dividendlər qazana bilərlər, lakin sizdən ödəniş tələb olunacaq.

Bununla belə, ETF-lər adətən digər fond növləri ilə müqayisədə daha aşağı ödənişlərə malikdir və robot məsləhətçidən istifadənin ümumi dəyəri ümumiyyətlə insan məsləhətinə ödəyəcəyinizdən çox azdır.

Nəticədə, robo-məsləhətçilərin bir çox tərəfdarları maliyyə rəhbərliyini demokratikləşdirmək və bərabərsizliyi azaltmaq potensialına malik olduqlarını deyirlər.

Məsləhətlərə etibar etməlisiniz?
Robo-məsləhət sənayesinin böyüməsini müəyyən edəcək əsas amillərdən biri istehlakçı inamıdır. Hazırda, bir sıra tədqiqatlar investorların avtomatlaşdırılmış maliyyə məsləhətlərinə nə qədər inandıqlarını ölçməyə çalışır, lakin texnoloji fərasətli nəslin daha çox sərmayə qoymağa başlaması ilə etibar səviyyəsi yüksələcək.

Bundan əlavə, avtomatlaşdırılmış məsləhətçilərdən istifadə əslində insanlarla danışmaqdan daha az risk daşıyır. Certified Financial Planner (CFP) Standartlar Şurasının məlumatına görə, 2022-ci ildə ABŞ-da bütün CFP qeydiyyatdan keçmiş məsləhətçilərin 23,6%-i qadınlar olub. 

Cerulli Associates-in Məsləhət Əlaqələri Direktoru Scott Smith, robot-məsləhətçilərin investorlar üçün daha az riskli seçim olduğuna bildirir, çünki onların "subektiv emosional örtüyü yoxdur", yəni intuisiya ilə hərəkət etməyəcəklər.

Bununla belə, o deyib ki, investisiyalar böyüdükdən sonra robot-məsləhətçilərin öz məhdudiyyətləri var. 

"Həyat daha mürəkkəbləşməyə başlayanda daha çox şey istəyəcəksən...evlənmək, uşaq böyütmək, bütün bunları paylaşmaq, bunlar sadəcə bir portfeldən daha böyükdür."

Bu hallarda, investorlar üçün başqa bir mümkün seçim hibrid robot məsləhətçidən istifadə etməkdir.

Bu o deməkdir ki, investisiya xidməti qismən avtomatlaşdırılmış olsa da, insan eksperti ilə danışmaq imkanı var.