"Brilyant əl", Bridgeton, K-dramları: Set-jetting turizmi nədir?
İçəri Şəhərdən söhbət açarkən tamaşaçılar arasında çox populyar olan "Brilyant əl" filmi yada düşür. 1968-ci ildə "Mosfilm" kinostudiyasında (Rusiya) çəkilmiş bu ekssentrik komediyanın qəhrəmanları teploxodda hansısa şərq ölkələrindən birinə gəlib çıxırlar. Əlbəttə, bu ölkənin şəhəri -şərti olaraq İçəri Şəhər ekranda canlanır. Təbii olaraq, bakılılar, hər şeydən əvvəl, şəhərin qədim guşəsinin sakinləri rejissor L.Qaydayın burada, İçəri Şəhərin "fakturasından" istifadə etməyi qərara aldığından ilk dəfə xəbər tuturlar. Sakinlər yaradıcı qrupun hay-küy salmalarına və vurnuxmalarına alışandan sonra doğma məhəllənin ekzotik küçələrində aparılan çəkilişlərə maraqla tamaşa edirdilər. Daha sonra bu işin yekunu olaraq burada baş verənlərə, SSRİ xalq artistləri Y.Nikulinin və A.Mironovun küçənin ortasında bilərəkdən yerə yıxılıb "çort poberi!", yəni "Lənət şeytana!" demələrinə kinoteatrların ekranlarında heyranlıqla baxırdılar. Bu film isə sonradan İçəri şəhərə turist axınını daha da artırdı. Xüsusən də post-sovet ölkələrindən.
Hazırda dünyada bu tendensiya daha da güclənib. Türk filmlərində gördüyümüz gözəl təbiət yerləri, maraqlı xidmət növləri bu ölkəyə turist cəlbində xüsusi yer tutur. Ayasofya, Sultanahmet, Topkapı Sarayı, Boğaziçi, Kapadokiya, Dolmabahçe Sarayı və s. məşhur yerlər tanınmış filmlərin, serialların ekran görüntüsünü bəzəyir.
Amma bu cazibədar ekran görüntülərinin yaratdığı çətinliklər də var. Avstriyanın göl kənarındakı Hallstatt kəndində 800-ə yaxın sakin yaşayır. Ancaq pik dövrlərdə gündə heyrətamiz sayda - 10.000 ziyarətçi qəbul edir. Çox sayda turist Disney filmindəki dondurulmuş mənzərəni cazibərdar Alp dağlarının evlərini, sıldırım dağ zirvələrini və kilsə qülləsini çəkməyə gəlir.
Selfi çəkən ziyarətçilərin sayı o qədər idarəolunmaz hala gəldi ki, əsəbiləşən sakinlər 2023-cü ildə simvolik mənzərəni əngəlləmək üçün qısa müddətə hasar çəkdilər. Televiziya şoularında və filmlərdə görünən və onları ilhamlandıran istiqamətləri ziyarət etmək üçün olan bu tendensiya set-jetting adlandırılıb. Bir çox istiqamətlərdə infrastruktur yoxdur və ya qəfil ziyarətçi selinin öhdəsindən gəlmək üçün sadəcə çox kiçikdir.
Filmlərin və televiziya şoularının çəkiliş yerlərinə səyahət yeni deyil. 2000-ci illərin əvvəllərindən bəri Yeni Zelandiyadakı "Üzüklərin Rəbbi" pərəstişkarlarını qəbul edir. Lakin pandemiya ilə bağlı müşahidə, qaldırılmış səyahət məhdudiyyətləri bu gəzinti həvəsini gücləndirdi.
Set-jetting nədir?
Set-jetting filmlərin və ya serialların çəkiliş yerləri əsasında tətillər üçün yaradılmış bir termindir. Bu rezervasiyalara güclü təsir göstərir. Səyahət axtarış motoru Expedia müəyyən edib ki, yayımlanan filmlər və televiziya şouları əsasında səyahətə çıxmaq istəyi 44 faizlə, sosial medianın təsirini yüzdə 15-dən çox üstələyir.
Böyük Britaniyada sorğuda iştirak edən səyahətçilərin 46 faizi yayım platformasında, şou və ya filmdə gördükdən sonra oraya səyahət etmək qərarına gəldiyini seyib.
Siciliyadakı Taormina təpə şəhəri həmişə yayın “isti nöqtəsi” olub, lakin ikinci mövsümü İtaliya adasında (xüsusilə Four Seasons'un San Domeniko Sarayında) qurulmuş cazibədar HBO trilleri "Ağ Lotus" sayəsində bu yaxınlarda turizm zənginliyi yaşadı.
Qeyri-adi Regency dövrünün dramı 'Bridgerton' İngiltərənin o dövr evlərini diqqət mərkəzində saxladı.
Bir yer, Richmondun London Boroughunda bir vaxtlar Kral VIII Henrinin evi olan Hampton Məhkəmə Sarayı idi. I dərəcəli bina 60 hektar baxımlı bağlarla Tudor və Barok memarlığının möhtəşəm qarışığıdır.
“Çərşənbə” fövqəltəbii komediyası Rumıniyada turizmin yüksəlişinə səbəb olub. Səhnələr paytaxt Buxarestdən bir qədər kənarda yerləşən Bufteada lentə alınıb.
Koreya dramları (K-dramalar) da turizm tendensiyalarına səbəb olub. İsveçrə, Koreyanın "Crash Landing on You" televiziya şousunda nümayiş olunan Interlaken, Grindelwald və Iseltwald kimi yerlərə asiyalı ziyarətçilərin sayının artdığını gördü.
2024-cü ildə yayımlanan K-drama hiti “Göz yaşları Kraliçası”nın izi ilə bal ayı üçün cütlüklər Almaniyanın Berlin və Potsdama səfərlərinə can atmağa başlayıblar.
Set-jetting turizmi hansı narahatlıqları yaradır?
Televiziya şousunun və ya filmin nümayişindən sonra hazırlıqsız bir təyinat yerinə ziyarətçilərin qəfil artımı olduqda, set-jetting problemli olur.
Məsələn, “Frozen” buraxıldıqdan sonra səyahət rəqəmləri kəskin şəkildə artdı. Şəhər daxil ola biləcək avtobus və avtomobillərin sayına gündəlik məhdudiyyətlər tətbiq etməli oldu, lakin müntəzəm olaraq bu həddə çatır.
Bu turizm trendinin başqa bir maraqlı hadisəsi Taylandın Maya körfəzidir. Sahil ərazisi Leonardo DiCaprio-nun 2000-ci ildə çəkdiyi "The Beach" filmində göründü və dərhal turist dəstələrini cəlb etdi.
Bir vaxtlar təmiz, cənnətli çimərlik ətraf mühitə az hörmətlə yanaşan ziyarətçilərlə dolu idi.
Sürətli qayıqlardan mərcan qayalarına elə ziyan dəydi ki, səlahiyyətlilər dəniz həyatını bərpa etmək üçün ərazini təxminən dörd il müddətinə ziyarətçilərin üzünə bağlamağı seçdilər. 2022-ci ildə ziyarətçilərin sayına məhdudiyyət və üzgüçülük qadağası ilə yenidən açıldı.
