Azərbaycan Gömrük Komitəsinin açıqladığı son statistika ölkənin xarici ticarət sisteminin miqyası və strukturundakı dinamikanı göstərən mühüm göstəricilər təqdim edir. Məlumatlar xarici ticarətdə iştirak edən subyektlərin həm kəmiyyət, həm də struktur baxımından kifayət qədər geniş olduğunu nümayiş etdirir.

175 ölkə ilə ticarət: Azərbaycanın iqtisadi coğrafiyası genişlənir

Rəqəmlərə əsasən, Azərbaycan hazırda 175 ölkə ilə ticarət əməkdaşlığı qurur. Bu göstərici ölkənin regional deyil, qlobal ticarət şəbəkəsində yer aldığını göstərir. Ticarət xəritəsinin bu qədər geniş olması:

• ixrac coğrafiyasının diversifikasiyası,

• idxal bazarlarının genişliyi,

• iqtisadi təhlükəsizliyin artırılması

kimi strateji hədəflərlə üst-üstə düşür. Geosiyasi dəyişikliklərin sürətlə baş verdiyi bir dövrdə ticarət əlaqələrinin çoxölçülü olması risklərin azaldılmasına ciddi töhfə verir.

63 388 xarici ticarət iştirakçısı

Açıqlanan statistikanın ən diqqətçəkən tərəfi xarici ticarət əməliyyatlarında iştirak edən subyektlərin sayının yüksək olmasıdır. Ümumi rəqəm 63 388 iştirakçıdır. Bu, həm ticarət dövriyyəsinin kütləviləşdiyini, həm də iqtisadi aktivliyin geniş təbəqələrə yayıldığını göstərir.

Fiziki şəxslərin üstünlük təşkil etməsi: yeni biznes modelinin siqnalları

Rəqəmlərin strukturuna baxdıqda maraqlı mənzərə yaranır:

• Fiziki şəxslər: 52 595

• Hüquqi şəxslər: 10 793

Göründüyü kimi, iştirakçıların 80 faizindən çoxu fiziki şəxslərdir. Bu tendensiya bir neçə məqamı ortaya çıxarır:

1. KOB-ların ticarətdə aktivləşməsi – kiçik həcmli idxal–ixrac əməliyyatları artmaqdadır.

2. E-ticarət və onlayn platformalar vasitəsilə fərdi sahibkarların daha çox prosesə qoşulması.

3. Sadələşmiş gömrük mexanizmlərinin fiziki şəxslər üçün ticarəti daha əlçatan etməsi.

Bu dinamika ölkədə yeni sahibkarlıq modelinin – çevik, rəqəmsal, az bürokratiyalı biznes sisteminin gücləndiyindən xəbər verir.

Dövlət və özəl sektorun payı: özəl biznes aparıcı mövqedə

Hüquqi şəxslər kateqoriyasında:

• Dövlət sektoru: 177

• Özəl sektor: 10 616

Bu göstəricilər özəl sektorun xarici ticarətdə dominant rol oynadığını açıq şəkildə təsdiqləyir. Ölkədə qeyri-neft ixracının artırılması, sahibkarlığın inkişafı üçün yaradılan imkanlar özəl sektoru daha aktiv iştirakçıya çevirib.

Bu struktur həmçinin göstərir ki:

• Dövlət müəssisələri əsasən strateji yükdaşıma, enerji və infrastruktur layihələrində iştirak edir.

• Özəl şirkətlər isə daha çevik və müxtəlif sahələr üzrə ticarət əməliyyatlarında üstünlük qazanıblar.

Gömrük Komitəsinin açıqladığı rəqəmlər göstərir ki:

• Azərbaycan ticarət əlaqələrində coğrafi baxımdan geniş,

• iştirakçı baxımından kütləvi,

• struktur baxımından isə özəl sektorun aparıcı olduğu bir model formalaşdırıb.

Bu mənzərə ölkənin şəffaf gömrük siyasəti, rəqəmsal xidmətlərin genişlənməsi və iqtisadi liberallaşma istiqamətində reallaşdırdığı islahatların nəticəsi kimi qiymətləndirilə bilər.

İrəlidə isə əsas çağırış fiziki şəxslərin və kiçik bizneslərin potensialını daha səmərəli istifadə etmək, bu kütləni ixrac yönümlü fəaliyyətə təşviq etməkdir.