Kriptovalyuta sahəsində təhlükəsizlik qaydaları haqqında nələri bilməlisiniz? - MÜSAHİBƏ

Bloomberg-in dünyanın ən zəngin maliyyəçiləri siyahısına əsasən, ən böyük kriptovalyuta birjası Binance-nin qurucusu və hazırkı CEO-su Changpeng Zhao dünyanın ilk üç maliyyə milyarderi arasındadır. Ötən il kriptovalyuta birjaları üçün gərgin il oldu və Binance müəyyən hadisələrlə gündəm oldu. ENA.az “Birja” bölməsində müntəzəm olaraq bu məsələləri işıqlandırdı və bir neçə sualla “Binance”nin CEE və Mərkəzi Asiya üzrə ofisinin rəhbəri Krill Xomyakova müraciət etdik. 

- Cənab Xomyakov, bir müddət əvvəl Binance nümayəndələri Azərbaycanda Maliyyə Monitorinqi Xidmətinin əməkdaşları üçün təlimlərdə iştirak ediblər. Bu təlimlər haqqında bizə ətraflı məlumat verməyinizi istərdik.

- Təlim “Binance”nin təşəbbüsü ilə Bakıda baş tutub və Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Monitorinqi Xidməti üçün təşkil olunub. Tədbirdə kriptovalyutaların əsasları, tədqiqat metodları, cinayətlərin qarşısının alınmasında kriptovalyuta mübadiləsinin rolu kimi mövzular müzakirə olunub. Təlimin məqsədi qurumun əməkdaşlarına kriptovalyutalarla bağlı şübhəli fəaliyyət hesabatlarının araşdırılması, bu sahədə zəruri olan bacarıqları öyrətmək, həmçinin blokçeyn analitikası sahəsində məlumatdırmaq olub. Biz kibercinayətkarlığı azaltmaq və istifadəçilərimizi qorumaq üçün bütün dünyada hüquqmühafizə orqanları ilə işləyirik.

- Təlimdə iştirak edən azərbaycanlı mütəxəssislər bu mövzulara nə dərəcədə maraq göstərdilər?

- Biz bütün ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda mütəxəssislər tərəfindən maraq görürük. Rəqəmlər də bunu təsdiqləyir. 2022ci ildə “Binance” dünyada rəqəmsal məkanda fəaliyyətlərlə bağlı hüquqmühafizə orqanlarına qanunsuzluqla mübarizə aparmaq üçün 70-dən çox seminar keçib. 2023cü ildə Təlim komandamız təhqiqatlar qrupunun dəstəyi ilə Hüquq Mühafizə Orqanlarına 120 oflayn və onlayn təlim keçirib və hüquqmühafizə orqanları tərəfindən bu təlimlər çox müsbət qarşılanıb. Bu təlimlərin coğrafiyası genişdir, tədbirlər Ukrayna, Tayvan, Cənubi Koreya, Honq Konq, Avstraliya, Qazaxıstan və bir çox başqa ölkələrdə baş tutub.

- Kriptovalyuta bazarında şübhəli hesablar dedikdə nə nəzərdə tutulur?

- Kriptovalyuta bazarı kontekstində şübhəli fəaliyyətə yol verən hesablar teztez fırıldaqçılıqla məşğul olan qeyriadi, anomal və ya şübhəli əməliyyatlar aparan hesablara istinad edir. Buraya fırıldaqçılıq, çirkli pulların yuyulması, açıqlanmayan yüksək ticarət həcmi, qeyriadi ticarət nümunələri, hesab balansında qəfil və əhəmiyyətli dəyişikliklər və çoxsaylı avtorizasiya və ya giriş cəhdləri aid ola bilər, lakin bununla da məhdudlaşmır. Binance kimi şirkətlər, istifadəçilərinin təhlükəsizliyini təmin etmək və çirkli pulların yuyulmasına qarşı qanunlara riayət etmək üçün bu cür əməliyyatları aşkar etmək üçün mürəkkəb sistemlərə malikdirlər. Bizim istifadəçilərimiz tam əmin ola bilərlər ki, Binanceda rəqəmsal pullar tam təmizdir. Ciddi təhlükəsizlik tədbirlərimiz və çirkli pulların yuyulmasına qarşı mübarizə protokollarımız vasitəsilə “çirkli kriptovalyuta” əldə etmək riskinin olmadığına zəmanət veririk. Sizin təhlükəsizliyiniz və etibarınız bizim prioritetimizdir.

- Maliyyə monitorinqinə məsul olan şəxslər, kriptovalyutalardan istifadə edilməklə aparılan kriminal əməliyyatlarla bağlı nələri bilməlidirlər?

- Maliyyə monitorinqinə cavabdeh olan mütəxəssislərin kriptovalyutalardan istifadə etməklə kriminal valyuta əməliyyatları haqqında bilməli olduğu bir neçə əsas amil var. Birincisi anonimlikdir. Kriptovalyutalar, əməliyyatlar apararkən anonimliyi təmin etmək üçün istifadə edilə bilər. Bu, öz şəxsiyyətini, vəsaitin nəticəsini və ya məqsədini gizlətmək istəyən insanlar üçün həlledici məqam ola bilər. İkinci mühüm məqam isə çirkli pulların yuyulması və bunun üçün kriptovalyutaların istifadəsidir. Cinayətkarlar qeyriqanuni vəsaitləri kriptovalyutaya köçürə, sonra vəsaitləri izləməyi çətinləşdirmək üçün çoxlu əməliyyatlar apara və nəticədə onları yenidən nağd valyutaya dəyişdirə bilərlər. Çirkli pulların yuyulmasında olduğu kimi, kriptovalyutalar da əsasən aşkar edilmədən terror qruplarına pul göndərmək üçün istifadə edilə bilər. Anonimliklərinə baxmayaraq, Binance kimi əksər kriptovalyuta birjalarında şübhəli fəaliyyətə nəzarət etmək və qarşısını almaq üçün Müştərinizi Tanıyın (KYC) və Çirkli Pulların Yuyulmasına Qarşı Mübarizə (AML) prosedurları var. Bu alətlərin iş prinsipləri maliyyə monitorinqi üçün çox vacib məqamdır.

Prinsipcə blockchain haqqında əsas biliklər əlbəttə vacibdir. Kriptovalyuta əməliyyatları anonim ola bilər və şübhəli fəaliyyət üçün izlənilə bilən ictimai blokçeyndə qeyd edilə bilər. Bu xüsusiyyətləri bilməklə monitorinq mütəxəssisləri kriptovalyutaların istifadəsi ilə bağlı potensial cinayət fəaliyyətlərini daha yaxşı başa düşə və izləyə biləcəklər.

- Ümumilikdə kriptovalyuta bazarında kibercinayətkarlıq, çirkli pulların yuyulması, maliyyə sanksiyalarından yayınma və korrupsiya hallarını ilk kim müəyyən edir? Kriptovalyuta birjaları və ya hüquq-mühafizə orqanları?

- Kibercinayətkarlıq, çirkli pulların yuyulması, maliyyə sanksiyalarından yayınma və kriptovalyuta bazarında korrupsiya adətən tənzimləyicilər, nəzarətçilər və hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən müəyyən edilir. Kriptovalyuta şirkətlərinin bu prosesdəki rolundan danışarkən başa düşməyə dəyər ki, Binance kimi əksər kriptovalyuta birjaları istifadəçi şəxsiyyətlərini yoxlamaq və şübhəli fəaliyyətə nəzarət etmək üçün KYC (Müştərinizi Tanıyın) və AML (Çirkli Pulların Yuyulmasına Qarşı) sistemlərindən istifadə edir.

Blockchain təhlili üzrə ixtisaslaşmış və çirkli pulların yuyulması və ya digər qeyri-qanuni əməliyyatlarda iştirak edən şübhəli əməliyyatları müəyyən etməyə kömək edən şirkətlər də var. Məsələn, bunlar Chainalysis, Elliptic və CipherTrace-dir. Bu cür fəaliyyətlərlə mübarizə bir çox tərəflərin, o cümlədən dövlət və özəl təşkilatların və fərdi istifadəçilərin qaydalara və ehtiyat tədbirlərinə əməl etməsini tələb edir.

- Bəs, bu kimi halların qarşısını almaq kimin üzərinə düşür? Məsələn, belə bir hadisə baş verərsə, Binance hüquqmühafizə orqanları ilə necə əməkdaşlıq edəcək?

- Binance bütün dünyada hüquqmühafizə orqanları ilə əməkdaşlıq edir və qanunlara əməl olunmasını təmin etmək üçün bütün lazımi addımları atır, o cümlədən, çirkli pulların yuyulması və kibercinayətkarlıqla mübarizədə fəal iştirak edir.

Bizdə ən güclü müştəri doğrulama prosesi var. Binance ciddi Müştərini Tanı (KYC) prosedurlarını həyata keçirir, bura müştərilərin şəxsiyyətini və maliyyə tarixçəsini yoxlamaq daxildir. Binance həmçinin çirkli pulların yuyulması cəhdlərini və ya digər qeyri-qanuni fəaliyyətləri göstərə biləcək hər hansı şübhəli əməliyyatları izləmək və qarşısını almaq üçün çirkli pulların yuyulmasına qarşı (AML) prosedurları həyata keçirir. Təhlükəsizlik komandamız şübhəli əməliyyatları və ya fəaliyyəti müəyyən etmək və həll etmək üçün platformada fəaliyyətə fəal şəkildə nəzarət edir.

Hər hansı şübhəli fəaliyyət aşkar edilərsə, Binance mümkün cinayət fəaliyyətinin dərindən araşdırılması və qarşısının alınması üçün dərhal müvafiq hüquq-mühafizə orqanlarına məlumat verəcək.

Bu istiqamətdə daha bir əsas məqam təhsil sahəsindəki səylərimizdir. Biz komandamızı fəal şəkildə öyrədirik və istifadəçilərimizi müxtəlif fırıldaqçılıq və kibercinayətkarlıq növləri haqqında məlumatlandırırıq və bununla da onların qarşısını almağa kömək edirik.

Bütün bu tədbirlərə və ciddi standartlara görə biz dünya üzrə istifadəçilər və hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən etibar və təhlükəsizlik baxımından reputasiya qazanmışıq.

- Azərbaycanda kriptovalyutalarla bağlı qanunvericilik bazasının olmaması bu sahədə kibercinayətkarlıqla mübarizəyə mane ola bilərmi?

- Doğrusu, bu, kibercinayətkarlığın qarşısını almaqdan daha çox prosesin bütün iştirakçıları (tənzimləyicilər, hüquqmühafizə orqanları, provayderlər və istifadəçilər) arasında qarşılıqlı əlaqə səviyyəsinə təsir göstərir. Tam tənzimləmə olmadan, kriptovalyutalarla işləyən şirkətlər AML və KYC standartlarını tətbiq etməkdə çətinlik çəkə bilər.

Ümumiyyətlə, tənzimləmənin olmaması cinayətkarların qeyri-qanuni fəaliyyətlər üçün tənzimlənməmiş kriptovalyutadan istifadə etmə ehtimalını artıra bilər, çünki aşkarlanma və cəza riski xeyli azalır. Ona görə də biz həmişə tənzimləmənin tərəfdarıyıq. Aydın və başa düşülən tənzimləmə vasitəsilə bu məsələlər çirkli pulların yuyulmasına qarşı mübarizə tədbirləri, terrorizmin maliyyələşdirilməsinə nəzarət və digər təhlükəsizlik standartlarını özündə əks etdirən aydın və ədalətli kriptovalyuta qanunvericiliyinin tətbiqi ilə həll edilə bilər.