Əmanət yerləşdirək, yoxsa istiqraz alaq?
Azərbaycanda qiymətli kağızlar qiymətli kağızlar bazarı inkişaf etdikcə vətəndaşların əllərindəki vəsaitdən pul qazanmaq imkanları da genişlənir.
Son illər xüsusilə istiqraz bazarında əməlli-başlı aktivlik müşahidə edilir, insanlara əlavə gəlir əldə etmək imkanları yaradılır.
Əgər əvvəllər vətəndaşlar pullarını yalnız Azərbaycan Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun (ADIF) zəmanəti ilə banklara əmanət formasında yerləşdirirdisə, Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR), “AzerGold” QSC kimi dövlət müəssisələrinin uğurlu istiqraz buraxmaq təcrübəsindən sonra insanlar həm də istiqraza pul qoymağa başladılar. Bəs bu iki yatırım növündən hansı daha sərfəlidir? Əhalini istiqraz almağa, şirkətləri isə istiqraz satmağa nə vadar edir?
“Şəffaf şirkətlər istiqraz buraxmağa üstünlük verir”
Azərbaycandakı investisiya şirkətlərindən birinin direktor müavini Cəfər İbrahimli deyir ki, şəffaf fəaliyyət göstərən, imici müsbət olan şirkətlər bankdan kredit cəlb etmək əvəzinə istiqraz buraxmağa üstünlük verir: “Çünki istiqraz buraxılışı şirkətlərə daha aşağı faizlə borclanmaq imkanı verir. Üstəlik, bu cür borcun müddətini, illik faiz dərəcəsini və digər paramentlərini də biznes subyektləri özləri müəyyən edir. Yəni bankdan kredit cəlb etməkdənsə, istiqraz buraxmaq daha sərfəlidir”.
Onun sözlərinə görə, əhalini istiqraz almağa sövq edən isə burada gəlirlilik səviyyəsinin nisbətən yüksək olmasıdır: “Baxmayaraq ki, əmanətlərdən fərqli olaraq istiqrazlara yatırılan vəsaiti dövlət sığortalamır, amma yenə də insanlar nisbətən çox gəlir əldə etmək üçün etibar etdikləri şirkətlərin istiqrazlarını alır, bu yolla onlara borc verirlər”.
“İstiqraz əmanətdən sərfəli ola bilər”
Ölkədəki digər investisiya şirkətinin direktor müavini Pərvanə Qasımova isə deyir ki, son illər emitentlər istiqrazın kreditdən, investorlar isə istiqrazın əmanətdən az sərfəli olmadığını anlayıblar. Üstəlik, gələn ildən kapital bazarında qüvvəyə minəcək vergi güzəştləri istiqrazı əmanətdən daha cəlbedici edə bilər: “2023-cü il fevralın 1-dən 5 il müddətində yalnız kütləvi təklif edilmiş və tənzimlənən bazarda ticarətə buraxılmış səhmlər və istiqrazlar üzrə müvafiq olaraq ödənilən dividend, diskont və faiz gəlirləri vergidən azad ediləcək. Bu güzəştin məqsədi qiymətli kağızların kütləvi təklif üsulu ilə fond birjasında yerləşdirilməsinin stimullaşdırılması və tənzimlənən bazarda qiymətli kağızlara marağın artırılmasıdır. Bank əmanətlərinə görə ödənilən faizlər isə gələn il fevralın 1-nə qədər vergidən azaddır. Əgər həmin müddət artırılmasa, istiqraz əmanətdən daha sərfəli olacaq”.
