“Balkhoorma”nın yaranışı və uğur sərgüzəştləri

Mən, tariyel Mirzoyev, 28 dekabr 1977-ci ildə Bakıda anadan olmuşam. Orta təhsilimi 225 saylı məktəbdə almışam, sonra ABŞ-da Hazel Green High School-da oxumuşam. Ali təhsilimi Qərb Universitetində davam etdirmişəm. Daha sonra Moskva Dövlət Hüquq Akademiyasında təhsil almışam. Təhsil yolum mənə həm yerli, həm də beynəlxalq təcrübə qazandırıb. Hazırda "Balhkoorma" şirkətinin təsisçiyəm.

Ofi­sim­də otu­rub Za­qa­ta­la-Ba­la­kən re­gio­nu­nun ge­niş mey­və bağ­la­rı­na ba­xır, il­lər ön­cə qey­ri-müm­kün gö­rü­nən bir ide­ya­nın bu gün Azər­bay­ca­nın qey­ri-neft sek­to­ru üçün ən bö­yük nai­liy­yət­lə­rin­dən bi­ri­nə çev­ril­di­yi­ni dü­şü­nür­düm. “Balk­ho­or­ma”nı ya­rat­maq sa­də­cə qu­ru xur­ma­nı is­teh­sal edib ix­rac et­mək de­yil­di. Bu, bir sa­hə­nin in­qi­la­bi də­yi­şi­mi­nə tə­kan ver­mək, bir re­gio­nun iq­ti­sa­diy­ya­tı­nı dir­çəlt­mək və Azər­bay­ca­nın dün­ya­nın apa­rı­cı qu­ru mey­və is­teh­sal­çı­la­rın­dan bi­ri­nə çev­ril­mə­si­nə şə­ra­it ya­rat­maq idi. Qar­şı­mı­za çı­xan çə­tin­lik­lər və əl­də et­di­yi­miz uğur­lar tək­cə bir biz­nes he­ka­yə­si de­yil, həm də so­si­al və iq­ti­sa­di tə­si­ri olan bir mis­si­ya­nın tər­kib his­sə­si idi.

Ne­cə baş­la­dı­q?
Azər­bay­ca­nın aq­rar sek­to­ru­nun po­ten­sia­lı­na hə­mi­şə inan­mı­şam. Mən ADA Uni­ver­si­te­tin­də ça­lış­dı­ğım dövr­də, Uni­ver­si­tet Ni­der­lan­dın kənd tə­sər­rü­fa­tı eks­per­ti­za təş­ki­lat­la­rı ilə əla­qə­lə­ri çər­çi­və­sin­də ge­niş bir təd­qi­qat apar­dı. Bu araş­dır­ma Azər­bay­ca­nın kənd tə­sər­rü­fa­tı sa­hə­sin­də emal po­ten­sia­lı­nı və ümu­mi aq­rar sə­na­ye­si­nin im­kan­la­rı­nı də­yər­lən­di­rir­di. Ana­li­zin nə­ti­cə­lə­ri gös­tər­di ki, öl­kə­də xur­ma is­teh­sa­lı yük­sək sə­viy­yə­də­dir və bu sa­hə­nin da­ha ef­fek­tiv şə­kil­də in­ki­şaf et­di­ril­mə­si üçün ye­ni emal və ix­rac üsul­la­rı­na eh­ti­yac var.

Bu ide­ya­nı ger­çə­yə çe­vir­mək üçün mə­nə ina­nıb dəs­tək olan in­san­lar var idi. Məhz bu dəs­tək fab­ri­ki­mi­zin in­şa­sı­na və qa­baq­cıl ava­dan­lıq­la­rın alın­ma­sı­na im­kan ya­rat­dı.
Fab­ri­ki­mi­zi qu­rar­kən və mey­və­lə­rin qu­ru­dul­ma­sı üçün ava­dan­lıq­lar alar­kən, biz tə­rəf­daş­la­rı­mız olan Ni­der­land və Ko­re­ya­nın ən yax­şı təc­rü­bə­lə­rin­dən fay­da­lan­dıq. Qu­rut­ma tex­no­lo­gi­ya­la­rı­nın və emal pro­ses­lə­ri­nin ef­fek­tiv­li­yi­ni ar­tır­maq üçün hər iki öl­kə­nin qa­baq­cıl üsul­la­rı­nı öz is­teh­sa­la­tı­mı­za tət­biq et­dik.

Azər­bay­ca­nın qey­ri-neft sek­to­ru ye­ni for­ma­la­şır­dı
“Balk­ho­or­ma”nın ilk ad­dım­la­rı asan ol­ma­dı. Fer­mer­lər bu miq­yas­da qu­ru­dul­muş xur­ma is­teh­sa­lı­nın ef­fek­tiv­li­yi­ni dər­hal an­la­ya bil­mir­di. Xa­ri­ci ba­zar­lar­da qu­ru xur­ma ta­nın­mır, Azər­bay­ca­nın qey­ri-neft sek­to­ru ye­ni for­ma­la­şır­dı. Bey­nəl­xalq stan­dart­la­ra ca­vab ver­mək, gü­vən qa­zan­maq və lo­qis­ti­ka prob­lem­lə­ri­ni həll et­mək ki­mi çə­tin­lik­lər­lə üz­lə­şir­dik.
Bun­dan əla­və, lo­qis­ti­ka bö­yük bir çə­tin­lik idi. Biz xur­ma tə­da­rü­kü­nü tə­min et­mək üçün Azər­bay­ca­nın müx­tə­lif böl­gə­lə­rin­dən məh­sul top­la­ma­lı idik. Fer­mer­lə­rin məh­sul­la­rı­nı vax­tın­da top­la­yıb fab­ri­kə çat­dır­maq üçün ge­niş və ef­fek­tiv nəq­liy­yat şə­bə­kə­si ya­rat­ma­lı ol­duq.
İx­rac pro­ses­lə­ri də asan de­yil­di. Xur­ma bey­nəl­xalq ba­zar­lar­da çox ye­ni məh­sul ol­du­ğu üçün alı­cı­la­rı onun key­fiy­yə­ti­nə və üs­tün­lük­lə­ri­nə inan­dır­maq la­zım idi. Əv­vəl­cə müş­tə­ri­lər qu­ru xur­ma­nı ta­nı­mır və onu ba­zar­la­rın­da­kı di­gər məh­sul­lar­la mü­qa­yi­sə edir­di­lər. Biz uzun­müd­dət təb­li­ğat iş­lə­ri apa­ra­raq, məh­su­lu­mu­zun fərq­li xü­su­siy­yət­lə­ri­ni vur­ğu­la­ma­lı ol­duq.

Çə­tin­lik­lə­rin öh­də­sin­dən ne­cə gəl­di­k?
İlk ola­raq fer­mer­lə­ri hə­qi­qi də­yər qa­za­na­caq­la­rı­na əmin et­mək la­zım idi. On­lar­la se­mi­nar­lar ke­çir­dik, tə­lim proq­ram­la­rı təş­kil et­dik və on­la­ra tə­rəf­daş ol­du­ğu­mu­zu gös­tər­dik. Fer­mer­lə­rin eti­ba­rı­nı qa­zan­maq üçün on­la­ra zə­ma­nət­li alış mü­qa­vi­lə­lə­ri tək­lif et­dik ki, məh­sul­la­rı­nı ra­hat şə­kil­də sa­ta bil­sin­lər.
Da­ha son­ra ix­rac ba­za­rı­nı araş­dı­rıb Av­ro­pa və ABŞ-dan baş­la­maq­la po­ten­si­al alı­cı­lar­la gö­rüş­lər ke­çir­dik. Bu ba­zar­la­ra da­xil ol­maq üçün la­zım olan ser­ti­fi­kat­la­rı ala­raq Av­ro­pa­nın apa­rı­cı su­per­mar­ket­lə­rin­də yer al­ma­ğa na­il ol­duq. Məh­su­lu­mu­zu bey­nəl­xalq sər­gi­lər­də nü­ma­yiş et­dir­dik və alı­cı­la­ra key­fiy­yə­ti­mi­zi sü­but et­dik. Bey­nəl­xalq qi­da sər­gi­lə­rin­də iş­ti­ra­kı­mız ASK və AZP­RO­MO təş­ki­lat­la­rı­nın dai­mi dəs­tə­yi ilə hə­ya­ta ke­çi­ri­lir. Bu təş­ki­lat­la­rın kö­mə­yi ilə biz dün­ya ba­zar­la­rın­da möv­qe­yi­mi­zi güc­lən­di­rə bi­li­rik.
İn­no­va­tiv ya­naş­ma­lar tət­biq et­dik: “Balk­ho­or­ma”nın məh­sul­la­rı­nı da­ha cəl­be­di­ci et­mək üçün xü­su­si di­zayn­lı qab­laş­dır­ma­lar ha­zır­la­dıq, ye­ni tex­no­lo­gi­ya­lar tət­biq et­dik və məh­su­lun uzu­nö­mür­lü­lü­yü­nü ar­tır­dıq. Ey­ni za­man­da, ba­zar­da fərq­lən­mək üçün pre­mi­um seq­men­tə yö­nəl­dik və qu­ru xur­ma­nı şo­ko­lad və di­gər əla­və­lər­lə bir­ləş­di­rə­rək ye­ni dad­lar ya­rat­dıq. Bu ya­naş­ma­lar bi­zi ba­zar­da rə­qa­bə­tə da­vam­lı et­di.

“Balk­ho­or­ma”nın ko­man­da­sı şir­kə­tin ürə­yi­dir
İl­lər ər­zin­də biz tək­cə güc­lü bir brend de­yil, həm də güc­lü bir ko­man­da for­ma­laş­dır­dıq. “Balk­ho­or­ma”nın uğu­ru­nun ar­xa­sın­da in­ki­şa­fa açıq, in­no­va­tiv və pe­şə­kar in­san­lar­dan iba­rət ko­man­da da­ya­nır. Bu gün “Balk­ho­or­ma”nın ko­man­da­sı şir­kə­tin ürə­yi­dir və on­la­rın əzm­kar­lı­ğı, bi­li­yi və təc­rü­bə­si sa­yə­sin­də biz ye­ni nai­liy­yət­lə­rə im­za atı­rıq.
Fəxr edi­rik ki, Balk­ho­or­ma tək­cə Azər­bay­can­da de­yil, dün­ya­da qu­ru mey­və sa­hə­sin­də eti­bar­lı bir brend­dir. Ru­si­ya, İs­ra­il, Ya­po­ni­ya, ABŞ, Ka­na­da, Al­ma­ni­ya, Lit­va, Tür­ki­yə, Pol­şa və Avst­ra­li­ya da da­xil ol­maq­la çox­say­lı ba­zar­lar­a da məh­sul­la­rı­mız ix­rac edi­lir. Biz ar­tıq dün­ya­nın müx­tə­lif öl­kə­lə­rin­də pre­mi­um qu­ru xur­ma seq­men­tin­də ta­nı­nan bir mar­ka ol­ma­ğı ba­car­mı­şıq.

“Balk­ho­or­ma”nın uğu­ru tək­cə bir biz­nes he­ka­yə­si de­yil, həm də so­si­al tə­sir ya­ra­dan bir tə­şəb­büs­dür. Biz xur­ma is­ra­fı­nı mi­ni­mu­ma en­dir­dik, fer­mer­lə­rə da­ha sta­bil gə­lir mən­bə­yi ya­rat­dıq və Azər­bay­ca­nın qey­ri-neft sek­to­ru­nun in­ki­şa­fı­na töh­fə ver­dik. Re­gi­on­da ye­ni iş yer­lə­ri açıl­dı, inf­rast­ruk­tur in­ki­şaf et­di və yer­li əha­li üçün iq­ti­sa­di im­kan­lar ge­niş­lən­di. Bun­dan əla­və, biz öz bağ­la­rı­mı­zı sal­ma­ğa baş­la­dıq, be­lə­lik­lə, məh­sul tə­da­rü­kü­nün da­vam­lı­lı­ğı­nı və key­fiy­yə­tin tam nə­za­rət­də sax­lan­ma­sı­nı tə­min et­dik.

Nə­yi da­ha yax­şı edə bi­lər­di­k?
Bu­gün ge­ri­yə dö­nüb ba­xan­da, bə­zi iş­lə­ri da­ha sis­tem­li şə­kil­də et­mə­yin fay­da­lı ola bi­lə­cə­yi­ni dü­şü­nü­rəm. Xü­su­sən, ba­za­ra da­xil ol­ma stra­te­gi­ya­la­rı­mı­zı da­ha er­kən mər­hə­lə­də plan­la­maq və tex­no­lo­gi­ya tə­rəq­qi­sin­dən da­ha sü­rət­li is­ti­fa­də et­mək müm­kün idi.

Ey­ni za­man­da, mar­ke­tinq stra­te­gi­ya­mı­zı da­ha er­kən mər­hə­lə­də da­ha aq­res­siv şə­kil­də qur­maq və brend he­ka­yə­mi­zi da­ha ge­niş audi­to­ri­ya­ya çat­dır­maq da bi­zə əla­və üs­tün­lük qa­zan­dı­ra bi­lər­di. Müx­tə­lif öl­kə­lər­də dist­ri­bü­tor­lar­la da­ha er­kən da­nı­şıq­lar apa­rıb, “Balk­ho­or­ma”nın ta­nın­ma­sı­nı da­ha da sü­rət­lən­di­rə bi­lər­dik.

Azər­bay­can­da aq­rar sa­hə­nin po­ten­sia­lı bö­yük­dür
Hər bir iş qur­maq is­tə­yən gən­cə və sa­hib­ka­ra me­sa­jım bu­dur: qar­şı­ya çı­xan çə­tin­lik­lər si­zi da­yan­dır­ma­sın. Uğur səbr, inam və düz­gün stra­te­gi­ya ilə reallaşır. "Balk­ho­or­ma" nü­mu­nə­si gös­tə­rir ki, Azər­bay­can­da aq­rar sa­hə­nin po­ten­sia­lı bö­yük­dür və inan­dı­ğı­nız bir ide­ya­nı re­al­lı­ğa çe­vir­mək ta­ma­mi­lə müm­kün­dür.

Ən əsa­sı, bö­yük məq­səd­lər qoy­maq­dan qorx­ma­yın. Hər bö­yük uğur ki­çik bir ide­ya­dan baş­la­yır və bu ide­ya­nı ger­çə­yə çe­vir­mək üçün ar­dı­cıl və sis­tem­li ça­lış­maq la­zım­dır.