2024-cü ildə qlobal xam nefti nə gözləyir?
Qlobal neft bazarları 2024-cü ildə bəzi ciddi küləklər və problemlərə hazırlaşır. Dünyanın ən mühüm əmtəə olan neftlə bağlı proqnozlara nəzər salaq.
Gözlənilən tənəzzül, dünyanın əsas iqtisadiyyatlarında dərinləşən yavaşlama, Çindən gözləniləndən daha az xam neft tələbi və daha az istehsal 2024-cü ildə neft bazarları üçün xarakterik xüsusiyyətlər olacaq.
Əvvəlcə, xam neftin 2023-cü ildəki göstəricilərinə nəzər salaq.
2023-cü ildə neft bazarlarını müəyyən xüsusiyyətlərlə müəyyən etmək olar. Ən əsası OPEC+ (Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatı və onun müttəfiqləri) tərəfindən hasilatın uzun müddət azaldılması idi. Onlar birlikdə qlobal neft tədarükünün 40%-ni nəql edirlər.
2023-cü ilin aprel ayında qrup, 2022-ci ilin oktyabr ayından etibarən əvvəlcədən razılaşdırılmış 2 mbpd azalma əsasında sutkada 1,65 milyon barel əlavə azalma elan etdi. Bu, qlobal neft tələbinin təqribən 3%-nə bərabər olan təqribən 3,66 mbp/gün azalmaya uyğundur. Bazarlar bu inkişafa müsbət reaksiya verdi və neft qiymətləri yüksəldi.
OPEC+ iclası: Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanı neft hasilatının azaldılmasını uzadıb
Trend 2023-cü ilin iyun ayında OPEC-in faktiki lideri və dünyanın ilk 3 ən böyük neft istehsalçısından biri olan Səudiyyə Ərəbistanının “neft bazarlarının balansı sabitliyi dəstəkləmək məqsədi ilə sutkada 1 barel əlavə ixtisar etmək qərarına gəlməsi ilə daha da gücləndi". Neftin qiyməti 2023-cü ilin iyunundan bu yana 25% artaraq 97 dollara çatdı. Bu yaxınlarda noyabr ayında OPEC+ da ixtisarların 2024-cü ilin birinci rübünə qədər uzadılmasına razılıq verdi.
Bundan əlavə, Çinin zəif iqtisadi bərpası hər hansı davamlı və əhəmiyyətli neft qiymətləri artımının qarşısını almağa davam etdi. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) gözləntilərinə görə, Avropa ölkələri də 2023-cü ildə Almaniyada neft tələbinin sutkada 90,000 barel azalması ilə iqtisadi yavaşlama qeydə alıb. Bundan əlavə, ABŞ-da istehsal fəaliyyəti 13 ay ardıcıl olaraq azalıb.
Bu arada Yaxın Şərqdəki müharibə neft qiymətlərinə zəif təsir göstərdi.
2024-cü il üçün neftin qiymətinin proqnozu
Qərb mediası yazır ki, gələn il iqtisadi fəaliyyətin zəifləməsi və ABŞ-dan hasilatın artması səbəbindən geniş tədarük görəcəyimiz gözlənilir - bu yaxınlarda 13,24 mbpd ilə ən yüksək səviyyəyə çatdı. Bundan əlavə, Braziliya, Qayana, Norveç və Kanada bazarları kifayət qədər neftlə təmin edəcəklər. Bu həm də 2024-cü ildə neftin qiymətinin 100 dollara çatacağı ehtimallarını azaldır. Geosiyasi alovlanma nöqtəsi olmasa, bunun baş vermə şansı demək olar ki, hətta sıfıra bərabərdir.
IEA, son hesabatında vurğulandığı kimi, gələn il qlobal neft tələbinin artacağını bildirib. O, 2024-cü ildə dünya üzrə neft istehlakının sutkada 1,1 barel artacağını və OPEC-ə daxil olmayan istehsalçıların qlobal tədarükə sutkada 1,2 barel töhfə verəcəyini bildirib. OPEC-in 2024-cü il üçün proqnozu bu proqnozdan bir qədər fərqlidir, çünki o, sutkada 2,25 mbp artım görür.
Qiymət baxımından texniki təhlil göstərir ki, qlobal tənəzzül baş verərsə, 65 dollar (WTI üçün) və Brent markalı neft üçün 60 dollar aralığında əhəmiyyətli dəstək var. Qlobal iqtisadiyyatın yavaşladığını anlayan Goldman Sachs, Brent-in orta hesabla 80$/81$ olacağını proqnoz edir. Bu proqnoz, 2024-cü ildə Brent neftini 82,57 dollar/barel səviyyəsində görən IEA-nın proqnozu ilə eynidir. Barclays hələ də yüksək tərəfdədir və neftin 2024-cü ildə orta hesabla 93 dollar olduğunu görür, S&P Global isə 85 dolları daha məqsədəuyğun hesab edir.
2024-cü il üçün neft qiymətləri ilə bağlı perspektivləri daha yaxşı başa düşmək üçün izləniləcək ən mühüm tendensiya qlobal iqtisadiyyatın vəziyyətidir, çünki neftə tələb iqtisadi fəaliyyətlə sinonimdir.
OPEC+ hasilatı azaltdıqda (əvvəllər qeyd edildiyi kimi) bu, bazarlarda daha çox neft olduğu üçün deyil, qrupun qlobal iqtisadiyyatın gözlənilən zəifləməsini qabaqcadan görəcək qədər müdrik olması ilə əlaqədar idi.
2024-cü ilə girərkən qlobal iqtisadi göstəricilər o qədər də güclü görünmür və yumşaq eniş təkliflərinə baxmayaraq, tənəzzül ehtimalı hələ də yüksəkdir. Nəticədə 2024-cü ildə neft qiymətləri yüksəlişdən daha çox aşağıya doğru potensiala malik olacaq.
